Zofona > Zofona Seoul > Stories: English and Dutch > Jos en Trees, 3 jaar Korea > verhalen 2002 > nr 05 februari 2002

nr 05 februari 2002

Gumi, 3 februari 2002

Alweer een maand voorbij in het nieuwe jaar. Deze keer wat meer over mijn werk en wat achtergronden over taal en cultuur, wat allesbepalend is voor het omgaan met de Koreanen. Het nieuwe is er zo n beetje af en ik heb besloten mij op het werk meer en meer te concentreren op het verbeteren van de communicatie tussen de mensen in het lab en die in Eindhoven. Hierbij is het natuurlijk niet alleen de taal die een barriere vormt maar ook de gewoontes en de manier van werken, het -wij zijn Koreaan, wij zijn anders--gevoel, kortom het cultuuraspect dat het moeilijk maakt.

Koreaanse taalles

Allereerst de taal. Frans en ik hebben nu bijna 2 maanden iedere dag een klein uurtje les. Soms doen we wat beter, soms wat minder ons best met huiswerk. We hebben nog steeds de illusie dat we na een half jaar korte zinnetjes kunnen maken en begrijpen om een heel eenvoudige conversatie te kunnen voeren. Onze woordenschat neemt langzaam doch gestadig toe. Op een gegeven moment leer je hele groepen van woorden tegelijkertijd, doordat je samenstellingen ontdekt. Nu beginnen we ook zinnetjes te leren zeggen. Dat is reuze moeilijk in het begin. Natuurlijk kun je op een gegeven moment wel een zinnetje uit het hoofd leren, maar uiteindelijk moet je vanuit je gedachten een zin kunnen construeren. In deze taal hoef je gelukkig geen vervoegingen en verbuigingen te leren, zoals in het Frans of Latijn. Mannelijk en vrouwelijk kennen ze hier ook niet. De specialiteit hier is zijn de partikels die je aan het eind van de stam van een woord moet toevoegen ter aanduiding van de grammaticale betekenis. Een onderwerp, een lijdend voorwerp, een bezittelijk voornaamwoord, maar ook een plaats of tijdsaanduiding, die krijgen stuk voor stuk een specifieke marker. Daardoor ben je steeds eerst bezig de zin te ontleden! Ook wordt hier sterk onderscheid gemaakt tussen beleefde taal en informele taal. De werkwoorduitgangen zijn dan verschillend, en daar mag je geen fouten tegen maken. In het Japans schijnt dit systeem van beleefdheid nog uitgebreider te zijn, hier beperkt men zich hoofdzakelijk tot twee vormen. Omdat het werkwoord altijd aan het eind van de zin wordt geplaatst, hoor je ze die uitgangen na een tijdje constant zeggen. Beleefd eindigen alle zinnen zo n beetje met –imnida of vragend –imnika en informeel eindigen ze met –eyo of –oyo. De lessen worden gegeven half tijdens werktijd, half tijdens lunch, een beetje ongelukkige tijd voor Trees en Ria. Afgesproken is dat zij binnenkort apart enkele keren per week les krijgen van onze lerares Mrs. Park.

Koreaanse gewoontes

Dan iets over gewoontes die tot de cultuur behoren. Uiteraard onthoud ik alleen de afwijkende en in mijn ogen slechte gewoontes. De goede, die kennen we al en die maakten het ons mogelijk hier heel snel te wennen, gevaarloos te kunnen rondlopen, overal hulp te krijgen en ons hier dus thuis te voelen, hulde aan de goede Koreaanse gewoontes van respect voor de ander en speciaal voor de oudere buitenlander! Wat ik hier verder opschrijf is wat ikzelf heb meegemaakt en opgetekend uit gesprekken met collega s en andere Koreanen. Slecht in mijn ogen is het klassenongelijkheid hier. Mensen in Korea zijn als individu niet gelijk. Jonge werknemers, vrouwen maar ook jonge leden van een familie zijn daar het grootste slachtoffer. In gezinnen heeft de grootvader absolute macht en, zoals ik al vele keren heb gehoord, die gebruikt hij ook en niet in de eerste plaats om de individuen in zijn familie gelukkig te maken, het gaat om de familie-eer. Familieboeken met soms 500 jaar genealogie worden hier geraadpleegd om te zien of een bepaald meisje uit een andere familie wel zou mogen trouwen met een zoon van zijn familie. Als de familiestatus niet overeenkomt, is het afgelopen. De enige andere weg is totale uitstoting, emigratie of zoiets. In een huwelijk is de man de baas. Als hij een baan heeft bij een Koreaans bedrijf, dan werkt hij tot 8 uur s avonds, en gaat daarna geregeld met zijn collega s eten en vaak daarna nog veel drinken in een Karaokebar, bij voorkeur met jonge meisjes van lichtere zeden waar er heel veel van zijn! Hun echtgenotes weten dat wel, maar ja, de man heeft zo n zware baan en uitgaan is goed om de stress te verminderen. Zelf moesten ze wel maagd zijn als het huwelijk wordt gesloten! Desnoods wordt het hymen chirurgisch hersteld ! Erover praten doen ze niet. Als je het op het werk vraagt, dan weten ze soms niet meer wat ze de vorige avond gedaan hebben, zg. omdat ze zoveel hebben gedronken! Ook vreemdelingen willen ze graag mee laten genieten van zulke uitjes. Verder dan de zg. tweede ronde, met meisjes dansen in een Karaokebar, ben ik zelf niet gegaan, maar de meeste Koreanen schamen zich er echt niet voor om verder te gaan in een derde ronde en flink dronken te worden in het gezelschap van prostituees. Ze doen dit dus altijd samen met collega s! De onderlinge solidariteit is zeer groot. Er is er ook altijd eentje bij die niet drinkt en ervoor zorgt dat de lavelozen heelhuids thuiskomen, en dat is weer erg mooi van ze. Scheidingen komen hier nog niet zoveel voor, maar het relatieve aantal neemt de laatste jaren sterk toe (een bewijs voor de groeiende macht van de vrouw, hoewel dat hier dus nog niet zoveel voorstelt). Kinderen vallen zonder meer toe aan de vader. Dat is gewoonterecht. De schande is zo groot voor de vrouw dat ze niet meer hoeft te rekenen op een nieuwe verbintenis met een Koreaan en daar ligt dus een kans voor de alleenstaande buitenlander! Je ziet: ieder nadeel heb ook hier zijn voordeel. Heel belangrijk voor een bedrijf als het onze is dat maximaal gebruik gemaakt wordt van de kennis en mogelijkheden van de werknemers. Ook bij het nemen van belangrijke beslissingen. Echter, twee belangrijke slechte gewoontes houden dit tegen. Het eerste is dat het hier niet de gewoonte is om een (Koreaanse!) baas tegen te spreken, ook al heeft hij het pertinent bij het verkeerde eind. Soms kunnen ze zoiets wel voorzichtig ventileren bij hun senior (een jonge medewerker is gehoorzaamheid verschuldigd aan zijn toegewezen senior), die het dan aan een groepsleider kan vertellen, die het weer met andere groepsleiders kan bespreken, zodat ze met zijn allen het -hopelijk niet compleet uit zijn verband gerukte issue aan de baas kunnen overbrengen. Het tweede is de gebrekkige informatiestroom van boven naar beneden. Werknemers weten gewoonweg niet, en kunnen dat ook niet te weten komen, wat er in het bedrijf omgaat. Kopielijsten zijn kort en bevatten slechts de namen van de baas en de groepsleiders. Ook de horizontale communicatie is beperkt: de technische rapporten zijn weliswaar op de websites van de productontwikkelgroepen te vinden, maar je moet zoeken, je wordt niet op de hoogte gebracht. Dit laatste is misschien voor ons vreemdelingen moeilijker dan voor de Koreanen zelf, vooral omdat praktisch alles nog in het Koreaans is. Tot zover voorlopig over slechte gewoontes. Volgende keer zal ik proberen te vertellen hoe het hier met ontslagprocedures gaat. Er verdwijnen hier naar Koreaanse gewoonte min of meer geruisloos mensen en ik probeer hun verhaal als ik kan te pakken te krijgen. Tot nu toe maakt het me nog niet echt blij, moet ik zeggen. Grappig is wel dat de gezagsverhoudingen hier alleen gelden voor Koreanen onderling. Het lijkt alsof sommigen de frustraties die voortkomen uit de formele gezagsverhoudingen binnen de (Koreaanse) firma uiten naar het Eindhovense. Dan kunnen ze ineens wel heel goed discussieren. Dan vechten ze voor het behoud van hun Koreaanse standpunt en dan werken bazen en medewerkers uiterst solidair samen. Van een soort gemeenschappelijk bedrijfsbelang dat zich ook buiten Korea uitstrekt, heb ik nog niet veel kunnen ontdekken (ik vraag me overigens af in hoeverre dat gevoel zich in Eindhoven al aan het ontwikkelen is).

Gyeongju

Nu dan onze belevenissen buiten het werk. Deze maand natuurlijk wat meer bescheiden dan in december. Zoals gezegd was de jaarwisseling hier geen gebeurtenis van betekenis. Omdat het op zondag voor oudjaar sneeuwde konden we ook niet naar het geplande Gyeongju gaan. De zondag erop was het daarentegen uitgelezen weer en zijn we met Frans en Ria naar deze historisch belangrijke plaats gereden, ongeveer twee uur rijden naar het zuidoosten. Gyeongju was eens het regeringscentrum van het Silla rijk (668–935 AD) dat ongeveer het hele Boeddhistische Korea omvatte. In onze eerste week in Korea waren Trees en ik al naar de Bulguk-sa tempel geweest, en deze keer wilden we de stad zelf bezoeken. Ontelbare overblijfselen uit die tijd zijn hier te vinden, maar we hebben ons beperkt tot het mooie Nationale museum (geeft een goed overzicht), een park met enkele gerestaureerde gebouwen en het beroemde Tumulus park waarin zich vele koningsgraven bevinden Dat zijn vrij hoge cirkelvormige en afgeronde grafheuvels tot zo n 10 meter hoog, begroeid met gras. Eentje hadden ze speciaal voor het publiek geopend zodat je de normaal gesproken begraven inhoud kon bezichtigen. Gouden kronen, versierselen waaronder kralen en andere overblijfselen zijn hier bewaard gebleven (het opgraven is pas in het begin van deze eeuw begonnen, tijdens de Japanse bezetting). Voor een van de koningsgraven konden toeristen zich in traditionele gewaden hullen als op Marken in Nederland. Alleen vrouwenkleren deze keer en Trees en Ria moesten eraan geloven. Zie foto.

Een bijzonderheid is de haardracht. In vroegere tijd werd het haar niet afgeknipt. Jonge ongetrouwde vrouwen lieten het loshangen, getrouwde vrouwen staken het haar op (opgestoken haar hebben is ook een synoniem voor getrouwd zijn). In de buurt van het park is ook een astronomisch observatorium bewaard gebleven (AD 647), maar ik heb verder niets gezien wat op wetenschap leek. Via internet heb ik wel geleerd, dat ze in die tijd zonsverduisteringen hebben voorspeld, niet altijd nauwkeurig genoeg overigens. In de omgeving en vooral op een bergrug ten zuiden van Gyeongju zijn heel veel tempels en andere gebouwen, overblijfselen en opgravingen te zien, maar dat bewaren we tot de volgende keer. Na het bezoek aan het Tumuluspark hebben we een uurtje door het stadje gelopen. Hoogbouw is hier verboden, zodat het er aardig authentiek uitziet met die typische iets oplopende pannendaken met versieringen. Als je kijkt naar de binnenplaatsjes zie je dat ze hier ook nog tamelijk traditioneel leven. Overal Kimchi-potten en hier en daar echt een rommeltje. Elektriciteit is bovengronds. Aardig was een ontmoeting met een moeder in Hanbok (traditioneel fel gekleurd kostuum) met haar zoontje. Ik wilde haar zoontje fotograferen wat prima was, totdat het jongetje me begon uit te maken voor harabodjie hetgeen ik een week eerder had geleerd als zijnde grootvader. Enerzijds betekende het dat ik een natuurlijk gezag uitstraalde, anderzijds houd ik er nog niet zo van voor oude grijsaard uit gemaakt te worden. Dat is dus ook het nadeel van kennis: zonder Koreaanse les was ik onkundig en onschuldig gebleven….Trees wist in het dorp nog wat eierdopjes te kopen, althans ervoor te gebruiken, want eigenlijk waren de kleine dopjes natuurlijk bedoeld voor het drinken van de hier onvermijdelijke soju.

Leven van een huisvrouw

Sinds begin januari heeft Trees een Koreaanse hulp in de huishouding. Ze komt iedere woensdagochtend. Dit is ook weer een aardige manier om wat Koreaanse gewoontes en taal te leren. Trees is verder natuurlijk alleen thuis en moet zich proberen te vermaken, wat haar aardig afgaat. Boodschappen doen (lopend met haar boodschappenwagentje dat Bas & Roos voor haar gekocht hebben), lezen, e-mailen, webcammen, puzzelen, enz. Verder gaat ze met Ria en Gilja uit en begint ze kennis te maken met andere mensen uit het appartement. Ze vindt dat ze na zoveel jaren apotheek nu eindelijk tijd heeft voor zichzelf en zelf kan uitmaken wat ze overdag doet. Wie weet wat daar de komende jaren nog uit voortkomt!

Dienstreis naar Europa

Op een gegeven moment werd het duidelijk dat mijn assistentie nodig was bij een project in de Dreux-fabriek (60 km W. van Parijs), m.a.w. ik moest voor het eerst na 4 maanden op reis naar Europa! Omdat ook Ria voor een paar weken naar Nederland ging, betekende dat dus dat Trees en Frans beide alleen thuis waren. Uiteraard hebben ze van de nood een deugd gemaakt en samen gegeten, ook een keer met onze lerares en haar zoontje. Het weekend voor de reis was rustig met een rondwandeling naar de Geumo-san en een flinke schoonmaak van de administratie (we weten nu wat we aan gas, elektriciteit en telefoon gebruiken en dat de rekeningen inderdaad betaald worden). Maandagochtend om 8:10 de bus van Gumi naar Daegu samen met een paar collega s. De volgende avond in de spits door Parijs naast een taxichauffeur uit Dreux waarmee ik een uitgebreide conversatie had, speciaal over de nieuwe Euro en de nieuwe tunnel onder het dorpje Pont-Chartrain,, maar ja, de file in Parijs blijft natuurlijk de bottleneck. Met moeite aten de Koreanen het Franse eten in het Campanile hotel, gelukkig hadden ze enkele tubes hot pepper sauce uit het vliegtuig meegenomen! Die zelfde avond arriveerden ook enkele collega s uit Eindhoven (Harry, Guus en nog enkele anderen), dus we hadden nog een gezellige avond. De besprekingen in de Dreux fabriek verliepen in het begin natuurlijk wat moeizaam, maar in drie daaropvolgende dagen we zijn er uiteindelijk aardig uitgekomen en hebben een goed onderbouwd advies uit kunnen brengen. Ondertussen had ik de Franse secretaresse gevraagd of er een mogelijkheid was voor een korte retourreis naar Nederland als we de vrijdag over zouden hebben. En jawel hoor, uiteindelijk kon ik donderdagavond laat met m n oud Eindhoven collega s naar Eindhoven vliegen en sliep ik die nacht bij vrienden in Veldhoven. Uit nieuwsgierigheid even naar ons huis gaan kijken: het bleek gemeubileerd te zijn maar ik zag geen bewoners. Tuin zag er goed uit en een stoompluimpje bewees dat ook de verwarming aan stond. De buren die thuis waren heb ik nog even gedag gezegd, uiteraard zeer tot hun verbazing. Vrijdag had ik afgesproken met Roos. Lekkere broodjes gegeten en lang met haar computertje bezig geweest totdat alles inclusief de scanner weer naar behoren werkte. Vooral de werking van het Lightframe feature van haar nieuwe monitor was een openbaring. De filmpjes en de foto s krijgen daardoor ineens het briljante van een diaprojectie. Je moet weten dat dit stamt van een uitvinding bij Philips Research in het kader van een project waar ik jaren geleden samen met Guus de leiding over had. s Middags een bezoek gebracht aan vrienden en s avonds met de Bas en Roos&Bob lekker uit gaan eten. Het gekke is dat als je na 4 maanden terugkomt natuurlijk niets is veranderd en toch blijk je ineens alleen maar in Euro s te kunnen betalen en de verkeersopstoppingen op heel andere plaatsen zijn…. Daarna bij vrienden de nacht doorgebracht en weer bijgepraat. De volgende dag met de gehuurde Fiat Seicento naar Haarlem om de rest van de dag bij Pa door te brengen. Ik had daar werkelijk naar uitgekeken en was dan ook blij dat het met de reis allemaal geregeld kon worden. Een heel prettige dag maar ook merk je dat het contact via de webcam inderdaad heel belangrijk is. Er is nauwelijks een informatieachterstand en je kunt gewoon weer eens met elkaar praten. Ook Marjoke en Theo belden even op en Huib & Bep kwamen zelfs in levende lijve. Van Huib kreeg ik nog een heel interessant jubileumboek van de vereniging voor Weer en Sterrenkunde. Hij had er een hoofdstuk over het Planetenonderzoek voor geschreven. Het aardige was dat het eerste exemplaar aan Hare Majesteit was aangeboden. Een hele eer dus. De terugreis ging voorspoedig: op Schiphol o.a. een flinke kaas gekocht en in Parijs Calvados, parfum, chocolade en een Camembert gescoord. Een korte discussie was even nodig om m n 14.5kg zware trolley (en de zeker 10kg wegende inkopen) als handbagage mee te mogen nemen Daarna een snelle vlucht ( slechts 9:30 uur) naar Seoul naast een Franse professor die ecologie en genetica deed en op weg was naar een congres in Nieuw Zeeland. In Seoul ging alles zo snel dat ik op Gimpo een eerder vlucht naar Daegu kon nemen. Iets over achten kon ik Trees weer in de armen sluiten.

Verjaardag Trees

Van mijn jetlag heeft vooral Trees het moeten verduren. Die was namelijk jarig en mijn afdeling had die dag een zg. culturele avond (is eten en bowlen) georganiseerd! Na overleg met haar ben ik toch maar gaan bowlen en zoals je kunt verwachten, eenmaal thuisgekomen was ik niet veel meer waard…. Terwijl Trees die avond net haar conditie had opgeschroefd. (ze heeft voor haar verjaardag een zg. loopband of tred mill aangeschaft, zo n ding die je in fitness centra ziet en waarmee je loopoefeningen kunt doen, wat heel goed is voor haar rug en nek). Die werd dus mooi op de avond van haar verjaardag thuisbezorgd, terwijl ik aan het bowlen was. Heel erg leuk was dat de verjaardagskaarten binnenstroomden, inclusief een groot pak met Nederlandse bijvoeding (kaas, chocolade en andere lekkere dingen). Het wonderlijke was dat bijna alle post precies op 23 januari binnen kwam.

6 sigma

Diezelfde week kwam er een Eindhovense delegatie om wat van 6 sigma te leren en Frans en ik hebben aan de cursus meegedaan, gegeven door de directeur van de Technische universiteit van Gumi, een sympathieke man die al veel langer als adviseur voor het Lab werkt en een zeer nuchtere (en westerse) kijk op de Koreaans cultuur bleek te hebben.

Psycho-bar

Vrijdagavond met onze Nederlands-Koreaanse benedenburen een heerlijk Teppaniaki restaurant ontdekt en daarna met zijn vieren weer eens naar de Psycho-bar gegaan, waar zich iedere vrijdagavond de plaatselijke Engelse teachers kolonie verzameld. Het is de tweede keer dat we hier op vrijdag zijn (eerste keer met Frans en Ria) en ook deze keer waren we pas tegen tweeen thuis. De muziek staat een beetje hard, zeker laat in de avond, maar het gezelschap is wel interessant, het bier is goed en er staat een poolbiljart waar iedereen zich voor kan inschrijven. De mensen hier komen uit alle Engelssprekende landen:VS, Canada, UK, Ierland, India, Pakistan, Australie, Nieuw Zeeland, en nu ook uit Zuid-Afrika (met die Zuid Afrikanen heb ik na even wennen Nederlands kunnen spreken). Ze blijven hier meestal maar enkele jaren.. Het zijn vaak avonturiers die daarna een jaar vakantie hebben en dan weer een ander land uitzoeken om les te geven. Andere plaatsen in Gumi waar je buitenlanders treft zijn er niet of nauwelijks en we hebben de plek bij toeval ontdekt doordat Ria een Koreaan ontmoette in de Flashmarkt die haar erop attent maakte. Gumi is klein, want ik kwam diezelfde Koreaan ook op de Geumo-san tegen. Ik denk dat al veel mensen in Gumi weten dat wij Nederlanders hier in Hyeonggok-dong wonen.

Ok, dit is voorlopig weer genoeg voor deze maand.

Jos en Trees